Λίγα λόγια για τη διαδικασία του Βραβείου Κοινού
Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) διοργανώνει εδώ και τέσσερα έτη τον Διαγωνισμό στη Στατιστική ως μία από τις δράσεις της στρατηγικής της για την ανάπτυξη της Στατιστικής Παιδείας στην Ελλάδα. Σκοπός του διαγωνισμού είναι η ανάδειξη ταλαντούχων μαθητών που ενδιαφέρονται για τη στατιστική επιστήμη, τον τρόπο παραγωγής και τη χρήση των επίσημων στατιστικών στην καθημερινότητά τους, αλλά και σε άλλους τομείς της κοινωνίας, όπως στην οικονομία και τη χάραξη πολιτικής, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, να τους δώσει το έναυσμα να ασχοληθούν συστηματικά με τη στατιστική επιστήμη, αλλά, παράλληλα να αναπτύξουν την ευγενή άμιλλα και τις δεξιότητες συμμετοχής σε διαδικασίες και δράσεις με συγκεκριμένους κανόνες και όρους. Για τη διεξαγωγή του διαγωνισμού η ΕΛΣΤΑΤ επενδύει πόρους (σε ανθρώπινο δυναμικό, χρόνο, κλπ). Είναι προφανές και αυτονόητο ότι η ΕΛΣΤΑΤ έχει ως βασική προτεραιότητα και έχει ενεργό ρόλο στη διασφάλιση της διεξαγωγής του διαγωνισμού υπό όρους πλήρους διαφάνειας, αντικειμενικότητας και ισότιμης αντιμετώπισης όλων των συμμετεχουσών ομάδων. Οποιαδήποτε διαφορετική συνθήκη ή κατάσταση ή υποψία παραβίασης αυτών θα μπορούσε να αποτελέσει πλήγμα για τον διαγωνισμό και αντικίνητρο για τις συμμετοχές και τη διεξαγωγή του κατά τα επόμενα έτη.
Για τη διαδικασία επιλογής από το κοινό της ομάδας που επιθυμεί να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στον 4ο Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό στη Στατιστική αξιοποιήθηκε η πλατφόρμα YouTube καθώς δίνει τη δυνατότητα αναλυτικής παρακολούθησης της δραστηριότητας σε κάθε βίντεο που μεταφορτώνεται μέσω των “Video Analytics”.
Στις 15 Απριλίου 2021 διαπιστώθηκε περίεργη δραστηριότητα σε βίντεο με εξαιρετικά απότομη αύξηση στα likes. Ταυτόχρονα, η περίεργη αυτή δραστηριότητα έγινε αντιληπτή και από ομάδες που έσπευσαν να διαμαρτυρηθούν.
Φυσικά, μια αύξηση στα likes θα μπορούσε να προέρχεται από την επικοινωνιακή στρατηγική που κάθε ομάδα αποφάσισε να ακολουθήσει, ζητώντας την υποστήριξη από τον ευρύτερο κύκλο της ή ακόμα και από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Από τη διερεύνηση που έκανε η ΕΛΣΤΑΤ, λαμβάνοντας υπόψη την προέλευση των likes και αν υπήρξε προβολή των βίντεο από την αντίστοιχη προέλευση, διαπιστώθηκε ότι η δραστηριότητα αυτή δεν ήταν πραγματική και προερχόταν από μηχανές (bots).
Την ίδια ημέρα στάλθηκε ανακοίνωση προς τις ομάδες που τις ενημέρωνε ότι η επιλογή θα γίνει με βάση την πραγματική υποστήριξη ή απήχηση από το κοινό. Ενημερώσαμε επίσης όλους τους συμμετέχοντες ότι θα προβούμε στις απαραίτητες ενέργειες, προκειμένου να διαφυλαχθεί ο Διαγωνισμός και να εξασφαλιστεί η ισότιμη συμμετοχή των ομάδων. Η ανακοίνωση αυτή ήταν γενική και σαφής, ώστε να καλύπτει όλες τις πιθανές περιπτώσεις παραβίασης της ακεραιότητας της ψηφοφορίας, ενώ αποφεύχθηκε οποιαδήποτε περαιτέρω εξειδικευμένη επικοινωνία ή αναφορά, καθώς θα μπορούσε να δημιουργήσει σύγχυση ή άλλου είδους αντιδράσεις, που δε θα εξυπηρετούσαν την ομαλή διεξαγωγή και ολοκλήρωση της ψηφοφορίας.
Συγκεκριμένα, η ανακοίνωση ανέφερε τα εξής:
“Αγαπητοί καθηγητές, αγαπητές ομάδες μαθητών που συμμετέχετε στο τρίτο στάδιο του 4ου ΔΣ,
Μετά από απορίες σας, που εκφράστηκαν σχετικά με τα likes που συγκεντρώθηκαν ήδη σε βίντεο που συμμετέχουν στη διαδικασία του τρίτου σταδίου του 4ου Διαγωνισμού στη Στατιστική, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι, στο πλαίσιο της διοργάνωσης του Βραβείου Κοινού, παρακολουθούμε τη διεξαγωγή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στο κανάλι μας στο YouTube.
Επισημαίνεται ότι στόχος του Βραβείου Κοινού είναι η παρουσίαση και η προώθηση της προσπάθειας των μαθητών στο ευρύ κοινό και η επιβράβευση της ομάδας που έχει τη μεγαλύτερη πραγματική υποστήριξη/απήχηση.
Σημειώνεται ότι θα διαφυλάξουμε την ορθή διεξαγωγή της διαδικασίας και την ισότιμη συμμετοχή των ομάδων.
Σε περίπτωση που παρατηρηθούν προσπάθειες παραβίασης της ακεραιότητας της ψηφοφορίας, θα προβούμε στις απαραίτητες ενέργειες.
Καλή επιτυχία σε όλες τις ομάδες.
Στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία.
Με εκτίμηση,”
Με δεδομένο ότι αφενός δεν ήταν δυνατό να γνωρίζουμε την πηγή της αντικανονικής δραστηριότητας που εντοπίστηκε αφετέρου ότι αυτή δεν αποδόθηκε, ούτε και θα μπορούσε να αποδοθεί, σε κάποια από τις συμμετέχουσες ομάδες, δεν προχωρήσαμε σε ακύρωση συμμετοχών ή επιβολή ποινών, αφού ουδέποτε αντιμετωπίστηκε η άνω ασυνήθιστη δραστηριότητα των likes ως σκόπιμη ενέργεια εκ μέρους συμμετεχόντων. Παρά ταύτα, η διασφάλιση της ακεραιότητας και νομιμότητας διεξαγωγής του διαγωνισμού είναι ηθική και νομική υποχρέωση της ΕΛΣΤΑΤ, τόσο ως εκ των υποχρεώσεών της ως δημοσίου φορέα, όσο και ως εκ των υποχρεώσεών της εκ της χρήσης της πλατφόρμας YouTube με βάση τους όρους χρήσης αυτής, οι οποίοι δεσμεύουν το σύνολο των συμμετεχόντων στη διαδικασία.
Ειδικότερα, στους όρους χρήσης της πλατφόρμας (https://www.youtube.com/static?gl=US&template=terms) αναφέρονται μεταξύ άλλων:
"Άδειες και περιορισμοί:
Μπορείτε να έχετε πρόσβαση και να χρησιμοποιείτε την Υπηρεσία όπως διατίθεται σε εσάς, αρκεί να συμμορφώνεστε με το παρόν Συμφωνητικό και τη νομοθεσία. (...)
Ωστόσο, ισχύουν ορισμένοι περιορισμοί για την από μέρους σας χρήση της Υπηρεσίας. Δεν επιτρέπεται να κάνετε τις εξής ενέργειες:
(...)
3. πρόσβαση στην Υπηρεσία χρησιμοποιώντας οποιοδήποτε αυτοματοποιημένο μέσο (π.χ. ρομπότ, botnet ή scraper) εκτός από την περίπτωση (α) δημόσιων μηχανών αναζήτησης, σύμφωνα με το αρχείο robots.txt του YouTube, (β) προηγούμενης γραπτής άδειας του YouTube,
(...)
6. πρόκληση ή ενθάρρυνση ανακριβών μετρήσεων πραγματικής αλληλεπίδρασης χρηστών με την Υπηρεσία, όπως χρηματίζοντας άτομα ή παρέχοντάς τους κίνητρα για αύξηση των προβολών ενός βίντεο, των επισημάνσεων "μου αρέσει", των αρνητικών ψήφων, των συνδρομητών ενός καναλιού ή παραποίηση μετρήσεων με άλλο τρόπο,
(...)
8. διεξαγωγή διαγωνισμών στην ή μέσω της Υπηρεσίας που δεν συμμορφώνεται με τις Πολιτικές και οδηγίες του YouTube για διαγωνισμούς”
(...)
Τερματισμοί και αναστολή από το YouTube λόγω υπαιτιότητας
Το YouTube μπορεί να αναστείλει ή να τερματίσει την πρόσβασή σας, τον Λογαριασμό σας Google ή την πρόσβαση του λογαριασμού σας Google σε ολόκληρη ή μέρος της Υπηρεσίας, αν (α) παραβείτε ουσιωδώς ή επανειλημμένα το παρόν Συμφωνητικό, (β) είμαστε υποχρεωμένοι να προβούμε σε αυτήν την πράξη με σκοπό τη συμμόρφωση με μια νομική απαίτηση ή δικαστική απόφαση, ή (γ) θεωρούμε εύλογα ότι έχει υπάρξει συμπεριφορά που δημιουργεί ευθύνη ή βλάβη σε οποιονδήποτε χρήστη, άλλο τρίτο μέρος, στο YouTube ή στις Συνδεδεμένες εταιρείες μας.”
Οι άνω όροι (με το ενδεχόμενο αναστολής ή διακοπής της πρόσβασης στην υπηρεσία σε περίπτωση παραβίασης) δεσμεύουν τόσο τους χρήστες του YouTube, που εκδηλώνουν την προτίμησή τους μέσω likes στα βίντεο του διαγωνισμού, όσο και την ΕΛΣΤΑΤ ως διοργανώτρια του διαγωνισμού κατά την άνω αναφερόμενη παρ. 8 των “Αδειών και περιορισμών” για τη χρήση της πλατφόρμας, η οποία παραπέμπει στις Πολιτικές του YouTube για διαγωνισμού.
Ειδικότερα, στις Πολιτικές της πλατφόρμας για διαγωνισμούς (https://support.google.com/youtube/answer/1620498?hl=el) αναφέρονται τα εξής:
“Όλοι οι διαγωνισμοί που διεξάγονται στο YouTube ή χρησιμοποιούν το YouTube υπόκεινται στους παρακάτω κανόνες. Επιπλέον, ο διαγωνισμός σας δεν μπορεί να εκτελεστεί ή να διεξαχθεί με τρόπο που αντιβαίνει στην Πολιτική απορρήτου, στους Όρους Παροχής Υπηρεσιών ή στις Οδηγίες κοινότητας.
(...) Αν ο διαγωνισμός συμμορφώνεται με τους παρακάτω κανόνες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε διαγωνισμούς μέσω του περιεχομένου σας στην πλατφόρμα.
Γενικοί περιορισμοί και απαιτήσεις:
1. Είστε αποκλειστικά υπεύθυνοι για τον διαγωνισμό σας. (...)
3. Ο διαγωνισμός σας δεν μπορεί να παραβιάζει τα δικαιώματα οποιουδήποτε τρίτου μέρους ή να ενθαρρύνει την παραβίαση αυτών ή τη συμμετοχή σε οποιαδήποτε παράνομη δραστηριότητα. (...)
6. Δεν επιτρέπεται εσείς και άλλα τρίτα μέρη να επηρεάσετε τις μετρήσεις στην υπηρεσία YouTube, προκειμένου να παραποιήσετε τη γνήσια αφοσίωση των θεατών στην υπηρεσία YouTube. Αυτές οι μετρήσεις περιλαμβάνουν τον αριθμό των προβολών, των επισημάνσεων "μου αρέσει" και "δεν μου αρέσει", καθώς και τον αριθμό των εγγεγραμμένων.”
Για τους λόγους αυτούς, σύμφωνα τόσο με τις νομικές υποχρεώσεις της ΕΛΣΤΑΤ, όσο και με την δέσμευσή της για την εξασφάλιση της ισότιμης συμμετοχής στον διαγωνισμό με καθεστώς διαφάνειας και αντικειμενικότητας, πριν την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ελέγχθηκε το σύνολο των βίντεο ως προς τη δραστηριότητα και την πηγή των likes τους. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες διαπιστώθηκε ότι τα likes προέρχονταν από ξένη χώρα (σε όλες ήταν η ίδια τρίτη χώρα), χωρίς να έχει δει κανένας το βίντεο και ταυτόχρονα τις προηγούμενες ή τις επόμενες ημέρες η δραστηριότητα ήταν μηδενική, έγινε κανονικοποίηση και αφαιρέθηκαν τα likes αυτά από το σύνολο των likes της αντίστοιχης ομάδας. Η κανονικοποίηση έγινε με την αφαίρεση μόνο των likes που προέρχονταν από την τρίτη χώρα και μόνο στις περιόδους που παρατηρήθηκε εξαιρετικά ασυνήθιστη δραστηριότητα (peaks) και μόνο αν δεν συνοδευόταν από views.
Για το σύνολο των ομάδων, ο αρχικός αριθμός των likes πριν την κανονικοποίηση ήταν 29.284 ενώ μετά την κανονικοποίηση με τα άνω κριτήρια διαμορφώθηκε σε 18.614.
Θα θέλαμε να διευκρινίσουμε ξανά ότι η εντοπισθείσα μη κανονική δραστηριότητα των likes δεν αντιμετωπίσθηκε ως προερχόμενη ή υποκινούμενη από μέλη των συμμετεχουσών ομάδων, ή καθηγητές ή γονείς, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση θα είχαμε προβεί σε αποκλεισμό των αντίστοιχων ομάδων από τον διαγωνισμό. Αντίθετα, η ΕΛΣΤΑΤ είναι υπερήφανη για τη συμμετοχή όλων των ομάδων στους διαγωνισμούς της και είναι ο σεβασμός προς τον κόπο και το ενδιαφέρον όλων των μαθητών, γονέων και καθηγητών που καθιστά αδιαπραγμάτευτη για εμάς την διασφάλιση της συμμετοχής όλων με τρόπο που να μην επιτρέπει κανενός είδους αμφισβήτηση, αίσθημα αδικίας ή αδιαφάνειας.